संजीव सिंह, काठमाडौं । २०८० चैत्र २१, बुधवार
बज्रबाराही मन्दिर ललितपुर जिल्लाको गोदावरी नगरपालिकाको चापागाउँ र झरुवावासीको सिमानामा रहेको घना जंगलमा अवस्थित छ । प्यागोडा शैलीको यो मन्दिरको छाना तामाको बनेको छ । यस मन्दिरमा गजुर छैन । अष्ट मातृका, गणेश, भैरव र कुमारका मूर्तिहरू पनि मूर्तिको दाहिने र देब्रेपट्टि राखिएका छन्। यस मन्दिरको धेरै कलात्मक शैली छ। यो मौलिक कलाकृति संग सजिएको छ। यस मन्दिर परिसरमा धेरै देवी-देवताका मूर्तिहरू छन्।
यस मन्दिरको स्थापना उपत्यकामा बज्रयाण सम्प्रदायको बढी प्रभाव परेको बेला भएको अनुमान गरिएको छ, अर्थात् नवौंदेखि बाह्रौं शताब्दीसम्म बज्रयाणी देवतालाई नारी शक्तिका रूपमा पुजिन्थ्यो। वंशावली अनुसार मन्दिर श्री निवास मल्लले विसं ७८६ मा बनाएका थिए भने विष्णु मल्लले विसं ८२५ मा मन्दिरको पुनरुत्थान गरेका थिए । यस मन्दिरमा चैत्र शुक्ल पूर्णिमाका दिन घरको आँगनबाट मण्डपमा बज्रबाराही देवीको विशेष पूजा गरी खाटमा राखिन्छ ।
बज्रबाराही मन्दिर चरा अवलोकनका लागि प्रख्यात विशाल जङ्गलले घेरिएको छ । जंगलमा विभिन्न प्रकारका चराहरू र दुर्लभ अर्किडसहित करिब १६६ प्रजातिका वनस्पतिहरू पाइन्छ। पाइने ४८ प्रजातिका चराहरूमध्ये सुता, बेङ्गाल ग्रीन पिजन, ब्ल्याक ड्रोनगो, ब्लू-थ्रोटेड बार्बेट, क्रेस्टेड सर्पेन्ट इगल जस्ता चराहरू पर्छन् ।